“ ประสบการณ์ที่ผ่านมา เรามองว่าของที่มันผิดพลาดนี่แหละที่เป็นเสน่ห์ของงานเรา มันสะท้อนความเป็นธรรมชาติของวัสดุ เมื่อเรามีโอกาสได้ทำ Studio ของตัวเอง เราก็เลยหยิบเอาตรงนี้มาทำให้มันชัดเจนขึ้น เปลี่ยนจากความผิดพลาดให้เป็นผลงานที่มีเสน่ห์ในตัวเอง ”
เพราะงานที่เบี๊ยว…มันคือเสน่ห์
เราว่างาน Craft มันสามารถตีความได้หลายอย่างเลย จริงๆ การใช้เทคโนโลยีจากเครื่อง 3D Print ถ้ามันละเอียดอ่อนมากๆ มันก็เป็นงานคราฟท์ได้เหมือนกัน อาจจะเรียกว่า Techno Craft มันก็เป็นงาน Craft เหมือนกัน
การทำงานแต่ละชิ้นของยานณกาล ตั้งแต่เริ่มยันจบงานถึงแม้ว่าจะมีการใช้เทคโนโลยีในการช่วยผลิตซ้ำก็ตาม แต่สุดท้ายก็ต้องใช้ Skill ของมนุษย์เข้ามาช่วยทำอยู่ดี ไม่ว่าจะเป็นการผสมดิน การเคลือบ หรือแม้กระทั่งการต่อติดชิ้นงาน การป้ายน้ำดิน เพื่อทำ Texture ให้กับชิ้นงาน หรือบางอย่างเราก็จบงานด้วยคนล้วนๆ เลยก็มี ก็เพราะว่าอุปกรณ์ต่างๆ ยังไม่สามารถทำได้เท่ามนุษย์
อย่างงานของเราจะเรียกว่า Hand Craft ก็ได้ เพราะเรา Finish งานด้วยมือซะส่วนใหญ่ แต่เพียงแค่เราใช้แม่พิมพ์เข้ามาช่วยในการทำซ้ำ หรือทำให้ต้นทุนหรือเวลาให้มันลดลง ทำใหเราควบคุมได้ง่ายขึ้น แต่อย่างที่บอกไป เราออกแบบ Process ตั้งแต่วัตถุดิบ เพื่อให้ชิ้นงานแต่ละชิ้นออกมาไม่เหมือนกัน ถึงแม้ว่าเราจะมีแม่พิมพ์ก็ตาม
งานเซรามิกที่ทำในแม่พิมพ์ เราก็ใช้มือในการเทลงพิมพ์ เพราะถ้าใช้หุ่นยนต์ทำงาน ทุกชิ้นมันจะออกมาเหมือนกัน แต่สำหรับเรามันไม่ใช่ เพราะเราอยากให้มันเบี้ยว มันจะเล็กหรือใหญ่ไม่เท่ากัน ทุกชิ้นที่เราตั้งใจทำมันจะได้มีเสน่ห์ในตัวเอง
ยานพาหนะของกาลเวลา
ตอนแรกไม่ได้ตั้งใจจะให้มันจริงจังขนาดนี้มันค่อนข้างจับพลัดจับผลูมาอย่างยาวนาน ตอนเรียนจบใหม่ก็ไปทำงานอย่างอื่น ลืมเรื่องงานเซรามิกไปเลย แต่ก็ยังเป็นความฝันเล็กๆ แต่รู้สึกว่าอยากทำอะไรที่อยู่กับเราได้นานๆ เลยทำยานณกาลมาอย่างต่อเนื่อง
ชื่อ “ยานณกาล” เพราะอยากได้ชื่อที่เป็นภาษาไทย ส่วนตัวเป็นคนชอบเรื่องของเก่าและเรื่องเวลาในอดีต ก็เลยได้ชื่อนี้มา ซึ่งหมายถึง “ยานพาหนะของกาลเวลา” เหมือนกับการทำงานเซรามิกก็เกี่ยวข้องกับเวลา ทั้งการทำงานและการหาแรงบันดาลใจ อะไรที่มันหวนรำลึกถึงอดีตเราก็ชอบหมด
ด้วยพื้นฐานการทำงานเซรามิก ทุกอย่างมันจะแบ่ง Part กันครึ่งหนึ่ง คือ สิ่งที่เราคิด เช่น การที่เราวางแผนออกแบบงาน และสิ่งที่ธรรมชาติสร้าง การเผา ดิน น้ำ หรืออุณภูมิ ซึ่งเราสามารถคาดเดาได้ หรือบางครั้งก็คาดเดาไม่ได้เลย
เราทำหน้าที่ในส่วนของ Process การออกแบบ โดยที่คาดเดาว่ามันจะออกมาประมาณนี้ แต่ที่เหลือเราจะปล่อยให้ธรรมชาติมันทำหน้าที่ของมันเอง เพราะสิ่งที่ชอบจริงๆ ในงานเซรามิก มันคือสิ่งที่มนุษย์ไม่สามารถทำได้แบบ 100% เช่น Effect ที่เกิดในตัวงาน หรือเวลาเผาที่มันมีการ Melt ตัวเอง มันก็เป็นสิ่งที่กำหนดมันไม่ได้ ก็เลยคิดว่านี่แหละคือเสน่ห์และความแตกต่างงานการทำเซรามิกของยาณกาล
ทำของใหม่ให้เก่า เพราะเราชอบ
– เราเวลาเราทำงานเราไม่ได้เฉพาะเจาะจงว่าเราเป็นอะไรเลย หรือเป็นอย่างใดอย่างหนึ่ง มันอาจจะเป็นอะไรก็ได้และไม่เป็นอะไรเลยก็ได้ –
เราอยากรวบรวมเรื่องราวทั้งหมดที่เป็นความรู้สึกที่เราชอบในอดีต เพราะรู้สึกว่ามันสามารถ Connect กับคนได้ เช่น ของที่เห็นในยานณกาล จะเป็นรูปทรงง่ายๆ ที่คนเห็นก็เข้าใจ รูปสัตว์ รูปเด็ก หรือรูปคน มันแฝงไปด้วยอารมณ์และความรู้สึก ซึ่งขึ้นอยู่กับแต่ละคน ว่าจะมองมันยังไง
อาจจะเพราะว่าเราชอบสะสมของเก่าด้วยเหมือนกัน งานที่เราทำก็อยากให้มีความรู้สึกเป็นงานวินเทจเหมือนกันกับสไตล์ที่เราชอบ แต่ก็ยังไม่เคยเจอวิญญาณอะไรนะ แต่เจอกลิ่นและเชื้อโรคตามหลอกหลอนเรามากกว่า*หัวเราะ
ผิดพลาดหรือแกล้งผิดพลาด ?
ต้องยอมรับว่า…ยิ่งเราใช้มือในการทำงานเยอะ ก็ยิ่งมีโอกาสเสียเยอะเหมือนกัน แล้วยิ่งรูปทรงของงานเรามันพิเรน บางอันมีกิ่งก้านขึ้นมา หลายครั้งเกิดการฉีกขาดได้เพราะเราชอบทำให้บาง แต่เราไม่สามารถมองเห็นความผิดพลาดได้จากขั้นตอนการปั้น มันจะเห็นในขั้นตอนหลังการเผา งานที่ใช้ไม่ได้จริงๆ ที่มันไม่ใช่ความผิดพลาดแล้วสวย มันจะเรียกว่างานแตก หรืองานฉีก หรือร้าว ซึ่งมันก็มีเหมือนกัน อันนั้นเราก็คัดออก
ปกติโรงงานใหญ่ๆ ถ้าผิดพลาดเขาก็จะเอาไปใส่เครื่องบด และก็เอาไปถมที่ ซึ่งมันใช้ประโยชน์ต่อไม่ได้จริงๆ แต่กลับกัน ถ้าชิ้นงานไหนของเราที่ชำรุดนี้เกิดขึ้นมาแล้วไม่น่าเกลียด เราก็จะเน้นตรงข้อผิดพลาดให้เป็นเสน่ห์ของชิ้นงานนั้นมันก็จะลดของเสียได้เยอะหน่อย
เพราะของส่วนใหญ่มันก็จะสวยของมัน แต่ถ้าอันไหนที่ฉีกขาด เราคิดว่ามันมีคุณค่ามากกว่าการเอาไปถมที่ แต่เราก็พยายามที่จะคุมการผลิตให้มันเสียน้อยที่สุด บางครั้งก็มี Project ที่คนสนใจงานที่เราทำเสีย เอาไปเป็นของตกแต่งของร้านอาหาร ซึ่งมันก็นำกลับมาใช้ใหม่ให้เกิดประโยชน์ได้ ทุกวันนี้ที่พยายามทำอยู่คือเอาของที่ผิดพลาดพวกนี้เอากลับมาใช้ใหม่ให้ได้
ความโรแมนติกและความดิบเถื่อนของยานณกาล
งานของยานณกาลออกมาโรแมนติก มันก็อาจจะดูแฟนตาซีไปซะหน่อย ถ้ามองย้อนไปตอนเด็กๆ มันเหมือนนิทานที่เราจับต้องได้ เรารู้สึกว่าสิ่งนี้มันดูเหมือนกันความฝันเล็กๆ ที่ทำให้เรายังรู้สึกเหมือนยังเป็นเด็กได้อยู่
แต่ตอนที่ทำงาน เราไม่ได้นึกถึงความโรแมนติกหรืออะไร แต่ภาพที่มันออกมาจะเป็นแบบนั้น มันก็อาจจะมาจากสิ่งที่เราคิดหรือสิ่งที่เราชอบตอนเด็กก็ได้ งานที่ทำมันเหมือนสัญลักษณ์ที่สามารถสื่อสารออกมาให้คนเข้าใจได้ สิ่งรอบตัวที่เคยพบเจอ เช่น งานนกบิน หรือแม้กระทั่งงานนกตายก็มีเหมือนกัน
ความสนใจของเรามีแรงบันดาลใจจากธรรมชาติ ชีวิตและมนุษย์ และโจทย์คือบรรยากาศที่เราสร้างให้มันเป็นห้วงเวลาที่สามารถมองย้อนกลับไปนึกถึง ณ ช่วงเวลานั้นๆ ได้ เป็นเหมือนโลกใหม่ที่เข้ามาแล้วหลุดไปอยู่ในโลกแห่งความทรงจำผ่านงานของเรา และอยากให้คนที่ซื้อไปมีความรู้สึกนี้เหมือนกัน
สินค้าในยานณกาลก็เลยมีค่อนข้างหลากหลาย และพยายามจะทำให้เวลาของหลายๆ ชิ้นมารวมกัน มันคุยกันในภาษาเดียวกันไม่ทางใดก็ทางหนึ่ง เห็นจากการที่ลูกค้าซื้องานของเราไป ซึ่งบางงานเป็นคนละ Collection กันเลย แต่เขาชอบเวลาที่เอามาอยู่รวมกัน แต่ละคนก็อาจจะมีความทรงจำหรือสัญลักษณ์หนึ่งที่ไม่เหมือนกันก็ได้ ให้เขาได้เติมเรื่องราวของเราเอง
จากอดีตจนปัจจุบันในโลกเซรามิก
* เราใช้ 3D ในการทำเราใช้เพียงแค่การขึ้นต้นแบบเท่านั้น สุดท้ายแล้วเราก็ยังคงต้องใช้มือในการทำอยู่ดี *
ตอนนี้ทางยานณกาลก็มีใช้เทคโนโลยีมาช่วยในการทำงานอย่างที่บอกไปข้างต้น เราใช้เครื่อง 3D Print ในการขึ้นต้นแบบอยู่เหมือนกัน เพราะบางทีรูปทรงบางทรงก็มันไม่สามารถปั้นมือได้ มันก็อาจจะต้องใช้เวลาในการปั้น แต่ก็ยังไม่เคยใช้ 3D Print มาทำงานเต็มรูปแบบ แต่ในอนาคตก็อยากจะทำงานให้มัน Full Option เลยเหมือนกัน เราคิดว่ามันน่าจะพัฒนาไปได้อีกไกล แค่ต้องใช้เวลา
การทำ 3D Print ในรูปทรงที่พิสดาร มันก็ยังทำได้ไม่สุดเหมือนที่เราตั้งใจขนาดนั้นๆ ไม่ได้ ด้วยข้อจำกัดของเครื่องมือ ทั้งขนาดและเวลา บางที่เราทำใน 3D Print มันสามารถสร้างรายละเอียดได้มากกว่าการทำมือก็จริง ข้อดีของมันคือเราเห็น Scale ของงานจริงที่จะออกมาได้ก่อนที่เราจะลงมือทำเอง ซึ่งเทคโนโลยีก็ช่วยได้เยอะเหมือนกัน แต่มันก็คนละแบบกับการปั้นมือ เพราะรู้สึกว่าเราสามารถทำงานได้อย่างอิสระกว่า แต่มันก็ขึ้นอยู่กับว่าเราอยากได้งานแบบไหน
การขึ้น 3D Print มา เป็นเพียงแค่ Process ในการสร้างสรรค์ผลงานใหม่ๆ เราสามารถทดลองและทำงานได้เร็วขึ้น ทดลองได้เยอะขึ้น แต่สุดท้ายแล้วงานเซรามิกของเราก็ยังคงต้อง Finish ด้วยมืออยู่ดี ทำให้งานที่ออกมามันก็เป็นงานที่เป็นเอกลักษณ์ของยาณกาล เพราะสุดท้ายงานต้นแบบ 3D Print ที่เราตั้งใจทำไว้ มันก็ถูกลบเลือนด้วยธรรมชาติอยู่ดี
งานของยานณกาลค่อนข้างเน้นรายละเอียดเยอะกว่างานเซรามิกทั่วไป ซึ่งงานทั่วไปอาจจะขึ้นแป้นหมุนหรือขึ้นต้นแบบด้วยมือปกติ บางครั้งงานที่ออกมาอาจจะไม่ได้ละเอียดเท่ากับการใช้คอมพิวเตอร์ด้วยซ้ำ แต่สิ่งที่เราสนใจจริงๆ ก็คือเรื่องของงานฝีมือ เรื่องของธรรมชาติ
Imperfect is Perfect
งานของเรากับความเข้าใจของลูกค้ามักจะสวนทางกันเสมอ แต่เหมือนเราคัดเกรดงาน เราไม่ได้คัดจากความสวยงาม แต่เราคัดจากความแตกร้าวที่ใช้ได้จริง ก็จะมีลูกค้าที่เข้าใจและไม่เข้าใจ เราก็พยายามตอบเขาให้ได้ทั้ง 2 แบบ
ส่วนใหญ่แล้ว งานก็จะคัดความเข้าใจลูกค้าอยู่แล้ว เพราะลูกค้าส่วนใหญ่จะชอบความไม่สมบูรณ์แบบของงานเราอยู่แล้ว ซึ่งอันนี้ก็ต้องแล้วแต่ลูกค้า เพราะเป็นเรื่องที่พูดยากมาก บางคนก็เคยบอกว่าทำไมเอาของชำรุดแบบนี้มาขาย แต่บางคนก็บอกว่าอยากได้แบบที่ร้าวๆ แบบนี้อีกมีไหม เราก็เรียนรู้จากลูกค้าผ่านการที่ลูกค้ามาเลือกที่ร้านเรา เขาสนุกที่ได้มาเลือก หยิบ ลองในสไตล์ที่ตัวเองชอบ มันก็เป็นทั้งปัญหาและเสน่ห์พร้อมๆ กัน
ยานณกาล เน้นการเล่าเรื่องผ่านงานเซรามิก เราเปรียบเหมือนกับคนที่เกิดมาก็ไม่มีใครเหมือนกัน มีไฝ มีกระ งานเซรามิกก็เหมือนกัน มันแล้วแต่ว่าเราจะมองว่าอันนี้มันเป็น Effect หรือตำหนิ และด้วยดีไซน์เราพยายามเน้นอยู่แล้วว่า ความบิดเบี้ยวของมัน มันคือเสน่ห์ของงานชิ้นนั้นๆ จริงๆ
Boy คือใคร ขึ้นอยู่กับคุณ
ไม่ถึงกับตั้งชื่อ หน้าตาหรือรูปทรงต่างๆ เราเอามาจากสิ่งที่เราชอบ เหมือนเราเห็นแล้วเราอยากปั้นให้เป็น 3 มิติ บางงานที่เป็นหน้าเด็ก ก็จะมาจากหลายที่ บางงานเอามาจากหนังเรื่องนี้ หรือเดินผ่านบางสถานที่ก็จะจำแล้วเอารายละเอียดต่างๆ มาใส่ในงานของเรา
เวลาทำงานก็จะชอบอะไรที่จะไม่เป็นอะไรเกินไป มันจะดูเลือนๆ อยากให้มันดูเป็นอะไรก็ได้ เวลามีงานใหม่ๆ มา ก็จะไม่ค่อยตั้งชื่อเฉพาะเจาะจง ก็จะเรียกว่า BOY อยากให้คนไปตีความเองมากกว่า เราชอบที่จะฟังเรื่องที่ลูกค้าเล่าจากมุมมองเขามากกว่า แทนที่จะไปบอกลูกค้าว่านี่คืออะไร
สถานการณ์ปัจจุบัน คิดว่าตัวเองเป็นคนมองโลกในแง่ไหน
ก็อาจจะเป็นคนมองโลกในแง่ร้ายขึ้น เหมือนเห็นปัญหาต่างๆ ตั้งแต่มีโควิดทุกอย่างมันก็จะเผยตัวออกมาชัดเจนมากขึ้น เรื่องสังคม เรื่องคนที่สบายกับคนที่ลำบาก ก็เห็นชัดขึ้นว่าโลกมันไม่ค่อยน่าอยู่
“มันก็เลยหดหู่นิดนึง บางคนเหมือนมีอำนาจที่จำอะไรจริงๆ แต่เลือกที่จะไม่ทำอะไรเลย บางคนตัวเล็กๆ ไม่ได้มีอำนาจอะไรก็พยายามทำสิ่งที่ยิ่งใหญ่มาก มันก็ค่อนข้าง Contrast กันพอสมควร”
มองกลับกัน ถ้าเรามองกลับในมุมที่เราทำงาน Craft ขายอยู่ เราก็พยายามคิดว่าเราทำอะไรได้บ้างในสถานการณ์แบบนี้ เราก็ต้องโอบอุ้มผู้คนของเราไว้ อย่างในส่วนที่เราแบ่งปันคนอื่นหรือมีอะไรที่ทำให้สังคมได้บ้าง เราก็เลยทำโปรเจคที่ทำของขาย แล้วนำรายได้ไปช่วยทีมแพทย์ สมทบทุนในการจัดซื้ออุปกรณ์ทางการแพทย์และค่าใช้จ่ายอื่นๆ ที่จำเป็น เราก็พยายามทำอะไรพวกนี้มาตลอด
– งานที่เราทำ เรามองว่าเราไร้สาระหรือเปล่า?! มานั่งทำโลกสวยอะไรขายของประดับประดา แต่เราก็คิดว่าส่วนหนึ่งที่เราทำได้ ก็คือทำของที่คนใช้แล้วยังมีแรงบันดาลใจหรือยังทำให้ชีวิต ทุกวันนี้ที่ต้องอยู่บ้านเยอะมันก็หดหู่มากพอแล้ว อย่างน้อยให้ผลงานของยานณกาลได้สร้างความสุนทรีย์ได้บ้าง ให้คนใกล้ชิดธรรมชาติมากขึ้น อันนั้นก็คงคิดเพื่อปลอบใจตัวเองว่าที่เราทำอยู่ก็ยังมีประโยชน์บ้าง*หัวเราะ –
The Continuum
จากตอนแรกที่เริ่มทำงาน Craft คนอาจจะมองว่ามันคืองาน OTOP หรือเปล่า ยิ่งงานเซรามิกก็ยิ่งยากที่คนจะเข้าใจ เพราะคนจะเข้าใจว่าเอาของเหลือจากโรงงานมาขายหรือเปล่า
พอเวลาผ่านไป งาน Craft ก็มีกระแสมากขึ้น คนก็เข้าใจมากขึ้น อย่าง The Continuum ก็เหมือน Platform ที่ Push เรื่องของงาน Craft ไปอีก Level หนึ่งเหมือนกัน Collective มากขึ้น รู้สึกว่าเล่าเรื่องได้น่าสนใจได้มากขึ้น
Exclusive Items Only at The Continuum
Concept ของผลงาน Exclusive ที่มีขายเฉพาะ The Continuum เราทำมาจากของที่มีอยู่แล้วเอามาตัดต่อใหม่ให้มีมุมมองใหม่ เอาของที่เคยใช้งานแบบนี้มาใช้งานใน Function ใหม่ แล้วเราจับมันเอามารวมกันเอามาเล่าใหม่ให้มันเป็น Sculpture ที่มันมี Function ด้วย
เรานึกถึงเรื่องของธรรมชาติและมนุษย์ ในใจเราอยากจะ Collect ของที่ทั้งธรรมชาติและไม่ธรรมชาติเอามารวมกันด้วย แต่ก็กลัวคนจะไม่เข้าใจ เราก็เลยปรับและเล่นสนุกมากขึ้น เพราะมันคืองาน Sculpture ถ้าสังเกต จะเห็นว่ามีกระป๋องมีหู รวมกับเปลือกหอยให้มันดูเป็นธรรมชาติ มันก็จะ Link กัน แล้วเราก็ลองใช้เคลือบที่มันมีความต่างกัน ความด้านกับมัน ให้มันดูสื่อถึงวัสดุนั้นๆ
เราเล่นและใส่อะไรลงไปได้เยอะมากกว่างานที่เราขายจริง และจริงๆ ก็ชอบทำงานที่เป็น Conceptual อยู่แล้ว สินค้า Collection นี้ก็เลยเป็นการปะติดปะต่อซึ่งก็คล้ายๆ กับสิ่งที่เราชอบทำเป็นเหมือน Collective Memory เอาของต่างๆ มาผสมรวมกันเป็นอะไรก็ได้
“สินค้าทุกชิ้นที่เราทำ…เราอยากให้มันมีคุณค่ากับคนที่ใช้ อยากให้มันเป็นของรักของเขา ถ้ามันมีคนที่รู้สึกกับของเราได้มากขนาดนั้น เราก็อยากใส่เรื่องราวอื่นๆ เข้าไปในงานอยู่เรื่อยๆ แล้วก็อยากให้คนรับรู้และตีความในรูปแบบของตัวเอง นี่น่าจะเป็นความสุขที่ได้ทำเซรามิกของยานณกาล”
ถ้าเป็นไปได้…สิ่งที่อยากให้ทุกคนใส่ลงไปในงานของยานณกาลก็คือ บันทึกความทรงจำของคนที่ใช้ เราจะค่อนข้างปลื้มใจเวลาเห็นคนซื้อไปแล้วเขารักและหวงแหนของ ลูกค้าที่ได้ใช้สินค้าของเรา เขาก็จะมีเรื่องราวเขาที่ Connect กับสินค้า แล้วยิ่งเขาใช้มันบ่อยเท่าไร เขาก็ยิ่งมีเรื่องราวมีความทรงจำกับของชิ้นนั้นมากขึ้นเท่านั้น
ถ้าห้วงเวลาของเราหายไป คิดว่าจะเป็นอย่างไร
– จริงๆ ห้วงเวลาที่เราอยากเก็บไว้ในความทรงจำ มันอาจจะหายไปแล้วก็ได้ แต่ว่าเรายังอยากมีความรู้สึกนั้นๆ อยู่ แต่อยู่ในรูปแบบของสิ่งของที่ยังอยู่กับเรา –
ความพยายามจะรำลึกถึงสิ่งที่มันผ่านไปแล้ว จริงๆ มันอาจจะจบไปแล้ว เวลาที่เรานึกถึงมันอาจจะเปลี่ยนไปเป็นอย่างอื่นเลยก็ได้ มันเป็นเหมือนความเว้าวอน ความโหยหาอะไรบางอย่างที่อยากจะมาเติมเต็ม
อันนี้มันก็เป็นเรื่องของความโรแมนติกเหมือนกันนะ นึกถึงเวลาที่เราชอบตุ๊กตาตอนเด็กๆ แล้วเราก็เอามาวางไว้ในที่ที่เราอยากเห็น มันก็ไม่แน่ใจว่าจะมีความหมายอะไรลึกซึ้งขนาดนั้น แต่เราเห็นแล้วเรารู้สึก Fulfill บางอย่าง เห็นแล้วมันสบายใจ เหมือนทำให้มันมีพื้นที่ส่วนตัวเล็กๆ เหมือนที่เขาบอกว่า….ความรักที่มันสวยงามที่สุดคือความรักที่เป็นไปไม่ได้
